Is een werkschakelaar verplicht?

Wij krijgen de laatste tijd steeds vaker de vraag of een werkschakelaar daadwerkerlijk verplicht is, bij het aansluiten van zonnepanelen of andere elektrische apparatuur. Een werk schakelaar en de naam zegt het al, is een schakelaar die er voor zorgt dat de gelijkstroom van zonnepanelen (dc) of wisselstroom van de omvormer of andere apparatuur in uw woning spanningsvrij kunnen maken om er aan te kunnen werken. Bijvoorbeeld het plaatsen of het onderhoud eraan te kunnen verlenen. Het moge duidelijk zijn dat gelet op het gevaar voor de medewerker, het niet alleen gewenst is. Maar tevens ook vereist is dat er spanningsloos gewerkt kan worden. Gezien dit, zou het voor velen gelijk duidelijk zijn dat een dergelijke werkschakelaar verplicht is en dus op elke installatie aangesloten zou moeten zijn.

De soep wordt echter niet zo heet gegeten. Om te kijken wat er nou verplicht is en wat niet, kijken we in de huidige NEN (Nederlands Normalisatie Instituut) normen. Opvallend genoeg is dat we het woord werkschakelaar hierin helemaal niet tegenkomen.

Als antwoord kijken we in bepaling 712.536.2.1.6: Om onderhoud aan en vervanging van de omvormer mogelijk te maken, moeten voorzieningen aanwezig zijn om de PV-omvormer te scheiden van de AC-zijde en de DC-zijde.

en

712.536.2.2.9: Aan de DC-zijde van de omvormer moet een lastscheider zijn aangebracht, of een installatieautomaat die geschikt is om als scheider te functioneren.

AC-zijde

NPR 5310 geeft in 6.2.2 aan dat de AC-scheiding gerealiseerd kan worden door het beveiligingstoestel tegen overstroom in de verdeelinrichting. Hierbij moet erop worden gelet dat dit beveiligingstoestel ook echt scheidingseigenschappen heeft. De veel toegepaste huidige installatieautomaten hebben scheidende eigenschappen (zie 4.4 van NPR 5310). Nu komt het advies uit NPR 5310: Het wordt aanbevolen een lastscheider te plaatsen naast de omvormer, wanneer de omvormer op hoogte, op een zolder of op grote afstand van de verdeelinrichting is geplaatst. Geen verplichting dus, maar voor het uitvoeren van onderhoud overzichtelijker en daarmee veiliger.

DC-zijde

NEN 1010 stelt geen eisen aan de plaats van de DC-lastscheider. Deze kan zijn opgenomen in de omvormer. Een elektronische schakelaar in de omvormer voldoet niet. Er moet een mechanische scheiding worden gemaakt.

Een nadeel van een DC-lastscheider die in de omvormer is geïntegreerd, is dat de DC-connectoren op de bekabeling komend van de panelen niet spanningsloos zijn bij het losnemen. Om die reden wordt geadviseerd om een externe DC-lastscheider te plaatsen om zo de DC-connectoren spanningsloos te kunnen aansluiten en losnemen. Geen keiharde verplichting dus, maar wel een advies.

Kort samengevat:

Er bestaat geen verplichting tot werkschakelaar in de NEN, het bestaat zelfs niet eens als woord. Enkel word er omschreven dat de lasten gescheiden kunnen worden, hoe dat gebeurt, dat maakt niet uit. Maar elk apparaat waar aan gewerkt zou worden, zou dus op één of andere manier spanningsvrij gemaakt moeten kunnen worden. Een automaat / zekering in de groepenkast voldoet dus wel, alleen zou omwille van de afstand mogelijk niet ideaal zijn. Een pv verdeler in de buurt van de omvormer voldoet hier sowieso wel aan. Wat betreft het scheiden van de lasten van de DC zijde, wanneer het om een omvormer gaat, kan dus niet worden volstaan met een softwarematige schakelaar. Er wordt alleen niet duidelijk aangegeven of de hardwarematige schakelaar van bijvoorbeeld Solaredge, die de fysieke handeling in een softwarematige schakeling omzet dus wel of niet is toegstaan. In mijn optiek wel, want elk apparaat heeft ergens wel iets wat door een manuele handeling softwarematig overgepakt wordt.

Als antwoord: Nee een werkschakelaar is dus niet verplicht, wanneer er elders in het pand een apparaat is welke de lasten van de omvormer met het net kan scheiden.

Lees in deze blog wat er nog meer verplicht is als je zonnepanelen aansluit.